Uyku apnesi nedir? Zararları nedir?

Sabahları yataktan zor kalkıyor, gündüz uykusuzluk çekiyorsanız, geceleri horluyor, terliyor ve tuvalete sık kalkıyorsanız sizde uyku apnesi olabilir



Uyku apne sendromunun (uykuda solunumun durması) önemi giderek artıyor. Anadolu Sağlık Merkezi Uyku Laboratuvarı Sorumlusu nörolog Dr. Ferda Korkmaz Özkanoğlu, konu hakkında sorularımızı yanıtladı.

Uyku apnesinin önemi nedir?
Toplumda görülme sıklığı yüzde 2-4 oranında değişiyor. Sağlık sorunlarının yanı sıra özellikle gündüz  yarattığı aşırı uykulu hali yüzünden  direksiyon başında uyuklamalara yol açıp, trafik kazalarının sorumlusu olarak ortaya çıkıyor. Bu oran alkollü araç kullanımına bağlı kazalardan daha fazla.

Uyku apne sendromu nasıl bir sorun?
Normal şartlarda kişiler uyanıkken solunumunu istediği gibi düzenleyebiliyor. Ancak uykuda bu kontrol otomatik olarak gerçekleşiyor. Gırtlağımızdan gelen hava akciğerlere doluyor, körük gibi çalışan göğüs kafesi havayı emiyor ve dışarı veriyor. Tıkayıcı tipte uyku apne sendromundaysa gırtlak tıkanmaya başladığı için hasta horluyor. Öyle bir noktaya geliyor ki, gırtlak tamamen tıkanıyor ve göğüs kafesi daha çok açılarak havayı emmeye çalışıyor. Bunu başarırsa gırtlak açılıyor. Ancak kişi 10 saniyeden daha uzun süre nefes alamıyorsa, apne olarak tanımlanıyor. Uyku apne sendromunda bu durum gece boyu defalarca tekrarlıyor.

Hangi belirtilerle kendini  gösteriyor?
Uyku apnesi olan kişiler genellikle, sabah yataktan çok zor kalkmaktan, gün içi uykululuk halinden, gece baş, boyun ve göğüs bölgesinin terlemesinden, gece tuvalete kalkmaktan yakınıyorlar. Bu kişilerin uykusunu gözleyenler, hastanın horladığından ve zaman zaman da nefesinin durduğundan söz ediyorlar. Hastaların sıklıkla reflüsü oluyor; ayrıca şişmanlık, insülin direnci ya da diyabet, hipertansiyon, iskemik kalp hastalıkları, ritim bozukluklarından bir ya da birkaçı da bu hastalarda bulunabiliyor.

Tanısı nasıl konuyor? Tedavi yöntemleri nelerdir?
Tanı için, kişiler uyku laboratuvarında polisomnografi testine tabi tutuluyor. Bu testle beyin dalgaları, göz hareketleri, horlama, nefes alma çabası, oksijen miktarı, kalp atışları (EKG), bacak hareketleri, yatış pozisyonu video monitorizasyonu teknisyen eşliğinde bilgisayara kaydediliyor. Kayıtlar uluslararası kriterlere göre skorlanıyor. Uyku apne sendromunun temel tedavisi CPAP (Continious Positive Airway Pressure) denilen ve devamlı hava üfleyen cihazlarla oluyor. Cihaz, odadan havayı alarak hortum ve maske yardımıyla kişiye veriyor. Bu cihazlar, kişiye göre belirlenen bir basınçta hava üfleyerek gırtlağın açık kalmasını sağlıyor.

Uyku apne sendromunun neden olabileceği sonuçlar nelerdir?
Uyku apne sendromu olan kişilerde hipertansiyon fazla görülüyor. Ayrıca koroner arter hastalığında, uyku apne sendromunun hipertansiyon ve obeziteden daha etkili bir risk faktörü olduğunu ortaya koyan çalışmalar var. Apnelerle birlikte ortaya çıkan kalp hızı değişiklikleri ve aritmiler de polisomnografi incelemesi sırasında kaydediliyor. Uyku sırasında apneler nedeniyle oluşan kan oksijen seviyesindeki dalgalanmalar, bazı stres hormonlarının ve kimyasallarının salgılanmasına neden oluyor. Bu durum insülin direnci, diyabet, obezite, kolesterol yüksekliği ve cinsel işlev bozukluklarını da ortaya çıkarıyor. Gerek kalp damar sistemi üzerine etkisi gerekse metabolizmada yarattığı bozuklar, bu kişilerde inme riskini artırıyor.

Hangi hastalıklara neden oluyor?
Kalp damar hastalıkları: Hipertansiyon, aritmi, kalp krizi, kalp yetmezliği, ateroskleroz, pulmoner hipertansiyon.
Akciğer hastalıkları: Bronş hiperaktivitesi.
Nörolojik hastalıklar: İnme, baş ağrısı, sadece uykuda olan sara nöbetleri.
Psikiyatrik bozukluklar: Sinirlilik, konsantrasyon güçlüğü, depresyon.
Hormonal bozukluklar: İnsülin direnci, diyabet, obezite, libido kaybı.
Böbrek bozuklukları: Gece sık tuvalete çıkma.
Mide-bağırsak bozuklukları: Reflü.
Hematolojik bozukluklar: Polistemi (kırmızı kan hücrelerinin normal sınırların üzerinde olması).
Sosyoekonomik sonuçlar: Trafik kazaları, iş kazaları; evlilik sorunları; okulda/işte başarısızlık.

AYŞEGÜL AYDOĞAN ATAKAN